Świdnica

Kościół p.w. św. Marcina Biskupa

Kościół pw. Św. Marcina jest budowlą orientowaną, wzniesioną z kamienia z dodatkiem rudy darniowej i cegły. Założony został na planie prostokąta z masywną wieżą od zachodu i wyodrębnionym w bryle prezbiterium, zamkniętym trójbocznie od wschodu. Bryłę świątyni wzmocniono uskokowymi skarpami. Od strony północnej do prezbiterium kościoła przylega zakrystia zaś od południa dwie kruchty, z których jedna prowadzi do prezbiterium druga bezpośrednio do nawy.
Wnętrze świątyni jest salowe nakryte drewnianym stropem. Od prezbiterium wydziela je łuk tęczowy. Prezbiterium i przylegającą do niego od północy zakrystię przysklepiono kolebkowo-krzyżowo. Wśród elementów wyposażenia świątyni na uwagę zasługuje barokowy ołtarz boczny z 1731 roku, w który wkomponowano figurę gotyckiej Madonny. Wiązana ze śląskim kręgiem Madonn na lwach, wykonana została w XIV wieku. Przedstawia tronującą Matkę Boską z Dzieciątkiem. Postać Madonny wkomponowana w hemisferyczną niszę zwieńczoną muszlą. Zajmuje ona centralną część ołtarza. Ukoronowana została dopiero w okresie baroku o czym świadczy ociosanie tyłu głowy rzeźby. W zwieńczeniu ołtarza umieszczono obraz wpisany w owal z przedstawieniem świętej Anny oraz promienistą glorię z imieniem MARIA. Po bokach rozmieszczono na dwóch poziomach figury świętych. Na górze św. Jana Ewangelisty i św. Jana Nepomucena. Poniżej zaś św. Jakuba i św. Jana Chrzciciela. Całość dopełnia bogata dekoracja o motywach suchego akantu i wstęg.
Centralne miejsce prezbiterium zajmuje barokowy ołtarz główny ufundowany w 1735 roku. Jego kompozycja jest architektoniczna z wyraźnie zaznaczonym podziałem na dwie kondygnacje, których ramy wyznaczają przerywane gzymsy i dźwigające je kolumny oraz pilastry w porządku korynckim spoczywające na wydatnych cokołach. Tu uwagę przyciąga postać Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Po bokach Marii umieszczono rzeźby świętych Piotra i Pawła. Wyższą kondygnację zdobi kompozycja figuralna odpowiadająca układowi poniżej z centralnie umieszczoną figurą św. Marcina Biskupa oraz św. Barbarę i św. Katarzynę. W zwieńczeniu umieszczono kartusz z monogramem IHS wśród obłoków.
W prezbiterium znajduje się także barokowa chrzcielnica z 1770 roku w formie muszli podtrzymywanej przez klęczącego anioła. Jej pokrywę zdobi kompozycja przedstawiająca chrzest Chrystusa w Jordanie z postacią klęczącego Chrystusa (nad nim unosi się gołębica) oraz św. Jan Chrzciciel.
Barokowe wyposażenie dopełnia wykonana w XVIII wieku ambona, ustawiona przy łuku tęczowym od strony nawy. Na baldachimie nad amboną znajdują się motywy z siedzącymi postaciami Ojców Kościoła: św. Grzegorza, św. Ambrożego, św. Hieronima i św. Augustyna.
W świątyni znajdują się także płyty epitafijne wykonane w XVI i XVII wieku. Poświęcone są one członkom rodów von Kittlitz i von Zedlitz. Wśród nich wyróżnia się najprawdopodobniej postać Magdaleny, żony Baltazara von Kittlitz (płyta z XVI wieku). Jedną z postaci jest Baltazar von Kittlitz, zmarły w 1553 roku. W zakrystii znajduje się epitafium Henryka von Zedlitz, zmarłego w roku 1606. Przyciągający uwagę jest portret trumienny Henryka von Promnitz, wykonany na blasze w 1734.
Wypełnieniem wnętrza kościoła są medaliony ze scenami figuralnymi namalowanymi w wieku XVII. Zachowały się one w prezbiterium (Mojżesz i św. Paweł Pustelnik), na ścianie północnej nawy (Święta Rodzina w Nazarecie i Jezus u Marii i Marty w Betani) oraz na ścianie zachodniej (Dawid i Cecylia).
Kościół św. Marcina jest budowlą gotycką powstałą w XVI wieku. Niektóre cechy kościoła wskazują jednak na jego pochodzenie już z XIV wieku. Kościół był przebudowywany w latach 1552 - 1567 (zastąpienie drewnianego stropu). W XVI wieku dobudowano zakrystię, która pełniła rolę kaplicy rodowej.
Ciekawostką jest fakt, że strona północna kościoła nie posiada okien, gdyż ta strona symbolizowała w średniowieczu zło. Po tej stronie kościoła umieszczono wiele znaków o znaczeniu opiekuńczym i odwracającym zło. Kościół św. Marcina przedstawia wysokie wartości kulturowe. Łączy elementy trzech epok: gotyku, renesansu i baroku. Nie zatarty został średniowieczny charakter budowli, która w swej bryle i proporcjach pozostaje czytelna do dnia dzisiejszego.

• Tekst pochodzi ze strony Parafia św. Marcina w Świdnicy.

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• Grabsteine mit den Figuren der Verstorbenen in Lebensgröße für
  l) ein Kind der Familie Kittlitz + 1589.
  2) den Ritter Balthasar von Kittlitz, den Erbauer der Kirche, früher bemalt.
  3) seine Hausfrau (?), beide übertüncht.
  4) Frau Margareta . . geborene Kittlitz aus dem Hause Schweidnitz + 1590.
  5) Frau Ursula geborene Kittlitz, Wittib des Herrn Franz von Salisch zu Stiebendorf + 1591; diese beiden in einem mit allegorischen und biblischen Darstellungen geschmückten Gehäuse.
  6) Frau Anna, geborene vom Berge aus dem Hause Langenhermsdorf, Hausfrau Herrn Heinrichs von Zedlitz und Schönau auf Schweinitz + 1591.
  7) für diesen selbst (den Erbauer des Turms) + 1606 in reicherer Umrahmung mit Serpentinsäulen und Reliefs aus Sandstein und Alabaster, zumteil in origineller Anordnung. Die Formengebung steht der Spätrenaissance nahe. Die Bronze-Ummantelung des unteren Schaft-Drittels fehlt.
• Einfache Holzarchitektur der Orgelbühne im Sinne der deutschen Renaissance, mit Wappen bemalt.
• Portrait Heinrichs von Promnitz auf Schweinitz aus der Zeit um 1700, in Öl auf Kupfer in Lebensgröße gemalt, in geschnitztem Barockrahmen.

Płyta nagrobna Josephusa Waltera † 1820

Płyta nagrobna proboszcza Josephusa Waltera, zmarłego w 1820 roku, który przez 30 lat był tutaj proboszczem.

Josephus Walter Parochus per Annos XXX Obiit Anno MDCCCXX
HIC HABITABO HAEC REQUIES MEA QUONIAM ELEGI EAM. Pslm 131

Płyta nagrobna Balthasera von Kittlitz † 1553

          

          

          

          

Płyta nagrobna Balthasera von Kittlitz Młodszego, budowniczego tego kościoła, zmarłego 22 kwietnia 1555 roku w wieku 99 lat.

DIESEM AM . . . END NOCH DEM . . .SON TAGE MISERICORDIAS DOMINI TAGE 1555 . . . . .IST HER BALTHASER VON JITTLICZ DER IVNGER ZVR SCHWEIDNICZ IN VORSCHIDEN SEINES ALTERS NEVN VND NEVNCZIG

Płyta nagrobna żony Balthasera von Kittlitz

          

Płyta nagrobna żony Balthasera von Kittlitz Młodszego, budowniczego tego kościoła.

Płyta nagrobna Henricha von Pusch † 1589

          

          

Płyta nagrobna Henricha von Pusch, syna Baltasera von Pusch, zmarłego 3 kwietnia 1589 roku w wieku 9 tygodni.

ANNO 1589 DEN 3 APRIL ZV NACHT IST MIR BALTASER V. PVSCH AVF GROSSCHWEIN MEIN LIBES SONLEIN HEBRICH GOT SELIGLICHEN VORSCHIDEN DAS ALTERS . . . . 9 WOCHEN D. G. G.

Aż dziw bierze, że ponad sto lat temu Hans Lutsch prawidłowo nie odczytał do dzisiaj bardzo wyraźnej inskrypcji, pisząc w swym dziele jedynie iż jest to dziecko z rodziny Kittlitz.

Płyta nagrobna Anny von Zedlitz † 1591

          

          

          

Płyta nagrobna Anny von Zedlitz zd. von Berg z Urzutów k. Nowej Soli, żony Heinricha von Zedlitz und Schonau ze Świdnicy, zmarłej 5 stycznia 1591 roku. Nie podana jest długość życia zmarłej.
Po stronie ojczystej znajdują się herby rodzin von Berg i von Kalckreuth a po stronie macierzystej herby rodzin von Rechenberg oraz von Zedlitz.

ANNO 1591 DEN 5 IANVARII IST IN GOT SELIGLICH VORSCHIDEN DIE EDLE VILEHRNTVGENTREICHE FRAV ANNA GEBORNE VON BERGE AVF LANGENHERMSDORF DES EDLEN EHRNVESTEN HERN HEINRICHS VON ZEDLITZES VND SCHONAV AVF SCHWEINITZ EHELICHE HAVSFRAW LIGET ALHEIN DIESER GRVFT BEGRABEN DER G. G. IERES ALTERS . . . IAR

Płyty nagrobne Margarethy von Bieme oraz Ursuli von Salisch

Płyty nagrobne Margarethy von Bieme zd. von Kittlitz oraz Ursuli von Salisch zd. von Kittlitz.

W przypadku Margarethy von Bieme Hans Lutsch także nie doczytał się jej nazwiska, pisząc jedynie jej nazwisko panieńskie.

Płyta nagrobna Margarethy von Bieme † 1590

          

          

          

          

Płyta nagrobna Margarethy von Bieme zd. von Kittlitz, żony Christofa von Bieme, zmarłej 6 stycznia 1590 roku.
Po stronie ojczystej herby rodzin von Kittlitz i von Promnitz a po stronie macierzystej rodzin von Loben oraz von Schaffgotsch.
Nad płytą znajdują się cztery figury, są to personifikacje miłości, nadzieji, cierpliwości oraz wiary. Ponadto jest także fragment psalmu:
ACH STEH MIR BEY, HER IESV CHRIST WEIL MEIN STVNDLEIN VORHANDE IST DER GLAVB, HOFNUNG, LIB VND GEDVLT ER QUICKEN MICH DVRCH DEINE HVLD

ANNO 1590 DEN 6 IANVARY IST IN GOT SELIGLICH ENTSCHLAFFEN DIE WOLGEBORNE FRAVE MARGARETHA GEBORNE VON KIETLITZ FRAW HERRN CHRISTOF VON BIEME AVF ZOTENSSDORF dalsza część inskrypcji jest zasłonięta szafą i niemożliwa do odczytu.

Płyta nagrobna Ursuli von Salisch † 1591

          

          

          

          

          

Płyta nagrobna Ursuli von Salisch zd. von Kittlitz und Schweinitz, żony Frantza von Salisch, zmarłej 14 maja 1591 roku w wieku 62 lat.
Po stronie ojczystej herby rodzin von Kittlitz i von Unruhe a po stronie macierzystej rodzin von Burckersdorf oraz Zabeltitz.
Nad płytą spotykamy personifikacje siły, umiaru, przezorności i sprawiedliwości w postaci figur.

ANNO 1591 DEN 14 MAY IST IN GOT SELIGLICH ENTSCHLAFFEN DIE WOLGEBORNE FRAW VRSVLA GEBORNE VON KITLITZ VND SCHWEINITZ HER FRANTZ VON SALISCH . . . . HINTERLASENE WITTIB LIEGET ALHIER DISER GRVFT BEGRABEN DER G. G. IHRES ALTERS IM 62 IAHR

Epitafium Heinricha von Zedlitz † 1606

          

          

          

Epitafium Heinricha von Zedlitz und Schonau ze Świdnicy, który zmarł 2 czerwca 1606 roku w wieku 66 lat.

ANNO 1606 DEN 2 IVNII NACH MITTAG VMB 2 VHR IST NACH GOTTES WILLEN BEI GVTER VORNVNF IN SEINEM BERVF SELIG ENTSCHLAFFEN DES EDLE GESTRENGE EHRNVESTE VND WOLBENAMBTE HER HEINRICH VON ZEDLITZ VND SCHONAW AVF SCHWEIDNITZ SEINE ALTERS IM 66 IAHR GOTT VORLEI IM EINE FROLICHE AVFFERSTEHUVNG ZVM EWIGEN LIEBEN

Portret Heinricha von Promnitz

Portret Heinricha von Promnitz ze Świdnicy z około 1700 roku, wykonany techniką olejną na blasze miedzianej.